#DataDinsdag: BoomBasis

De aanwezigheid van bomen in onze omgeving heeft een positief effect op onze leefomgeving en de klimaatbestendigheid. Zo dragen bomen bij aan het tegengaan van hittestress, de opvang van overtollig water en het verbeteren van de luchtkwaliteit door CO2 afvang. Het plaatsen, behouden en onderhouden van groen is een belangrijke opgave van onze overheden. Door inzicht te geven in de locatie en omvang – en dus de aanwezigheid van bomen – kan worden gemonitord of onze groene doelstellingen behaald worden. En welke ruimtelijke plannen en aanpassingen er mogelijk zijn. Hiervoor leveren we de Boombasis dienst, deze dataset betreft de locaties van vrijwel alle bomen in Nederland op de kaart.

Een aantal jaar geleden zijn we met partners het Boomregister gestart om deze Boombasis dienst op te zetten. Een gezamenlijk initiatief van Alterra Wageningen UR, Neo en Geodan. De overeenkomst tussen deze partijen is dat zij allemaal een grote bijdrage willen leveren aan de stedelijke natuur en het groene vakgebied willen professionaliseren en inspireren. Gezamenlijk hebben we de ruim 100 miljoen bomen op de kaart toegankelijk gemaakt zodat allerlei informatie over onze bomen gemakkelijker gebruikt kan worden. 

Een continu beheer van bomen en aanvullende informatie over soorten, gezondheid en leeftijd zorgt ervoor dat de registratie en veiligheid wordt geborgd. Niemand wil natuurlijk dat een boom omvalt bij een flinke storm. Vanuit de Wet Handhaving en Natuurbescherming is het daarnaast van belang dat we goed in de gaten houden of er geen illegale kap plaatsvindt. Het frequent detecteren van veranderingen door actualisering en controle op de boomdatabase is hier belangrijk.

Voor het actualiseren van en de controle op de boomdatabase is het met name interessant hoe we aan de boomgegevens komen. Dit is namelijk niet vanaf straatniveau ingetekend op de kaart, maar wordt aan de hand van gegevens uit de lucht vastgesteld en berekend. Dezelfde landelijke dataset die gebruikt wordt om de vormen van gebouwen vast te stellen, vormt ook de basis voor het kunnen herkennen van bomen. Deze dataset geeft een goede weergave van de boomkroon. Daarnaast worden luchtfoto’s en satellietbeelden gebruikt om nog frequenter veranderingen te kunnen monitoren.

Bomen zijn niet alleen bovengronds aanwezig. Zij nemen ondergronds minstens zoveel ruimte in. De omvang van de boomwortels, de ‘wortelkluit’, en de te hanteren veiligheidszones, zijn essentiële informatie bij graven en de aanleg van nieuwe infrastructuur. Er zijn namelijk strenge regels voor de bouw- en infrasector als het gaat om bomen. Graven in de wortelzone moet daarbij zoveel mogelijk worden voorkomen. Hier is een nóg nauwkeurigere stamlocatie gewenst, omdat er op postzegel-niveau wordt gewerkt.

Ten slotte is het inzichtelijk hebben van informatie over bomen niet alleen waardevol voor organisaties die ruimtelijke projecten op zich nemen, maar ook voor ons als burgers. Wanneer mag je bijvoorbeeld een boom wel of niet kappen en wanneer moet je dit melden? Het kan namelijk een monumentale boom zijn. Of er kan een bepaalde vergunning voor nodig zijn. Dit hangt direct samen met de locatie van de boom. Zélfs als deze op jouw eigen erf staat. We werken er met onze vergunningen tools aan om de administratieve informatie over bomen gemakkelijk voor iedereen inzichtelijk te hebben. 

• De meest voorkomende boomsoort in Nederland is de grove Den. Hierop volgt onze welbekende Eik. 
• De Eik is de boosdoener voor de eikenprocessierups. Door te weten of ergens veel eiken te vinden zijn, kunnen we inzichtelijk maken welke plekken het best kunnen worden vermeden om deze rups niet tegen te komen.
• Een bekende monumentale boom is de Postzegelboom in Den Haag, voor Paleis Noordeinde. Deze dankt zijn naam aan het feit dat er onder en om de boom jarenlang postzegels werden verkocht en geruild. 
• De oudste bomen van Nederland worden geschat ruim 600 jaar oud te zijn. 
• De hoogste boom van Nederland staat bij paleis het Loo en is maarliefst 50,5 meter hoog!